همانطور که می دانید انواع سیستم عامل ها به عنوان رابط کاربری مردم و سیستم های کامپیوتری شناخته می شوند. تاکنون سیستم عامل های مختلفی در جهان برنامه نویسی و یا تولید شده اند. نصب سیستم عامل برای بهره وری و آسان سازی ارتباط بین رایانه ، موبایل و انسان امری است بدیهی. انواع سیستم عامل های معروف در جهان شامل : نسخه های مختلف ویندوز ، نسخه های مختلف مکینتاش و چند نسخه از لینوکس است. اینجا یک تاریخچه و معرفی مختصر درباره آنها را مطالعه خواهید کرد. با مجله دیجی باران همراه باشید.
اولین سوال : انواع سیستم عامل ها کدامند و چه کاربردی دارند ؟
انواع سیستم عامل ها ماهیت برنامه نویسی شده دارند و به سیستم هایی گفته می شود که تمامی نرم افزارها و برنامه ها در آنها کار می کنند. مرورگرهای اینترنتی ( گوگل کروم – فایرفاکس – موزیلا ) برنامه های رسانه ای ( km player ) برنامه های ویرایش متن و سایر برنامه های معروف مثل فتوشاپ و نرم افزار حساب داری پارسیان تنها بخشی از صدها نرم افزار هستند که برای نصب و اجرا به سیستم عامل نیازمند هستند و تمام این نرم افزارها وقتی قابل استفاده است که ابتدا یک سیستم عامل روی کامپیوتر شما اجرا شود سپس نرم افزار مورد نظر را اجرا نمود و با آن کار کنید.
از طرفی باید گفت که سیستم عامل ها در واقع حافظه کامپیوتر و فرآیندهای انجام شده بر روی آن را مدیریت می کنند و بدون آن، کامپیوتر هیچ کارایی نخواهد داشت. معمولاً سیستم عامل ها قبل از خرید بر روی هر دستگاهی نصب می شوند. خصوصا لپ تاپ ها و نوت بوک های امروزی به همراه سیستم عامل ( معمولا جدیترین نسخه ویندوز ) ارایه می شوند.
البته این به لپ تاپ ختم نمی شود و هر نوع کامپیوتر ( مانند کیس رومیزی و مینی کیس ) برای کارکرد کامل به سیستم عامل نیاز دارد و سیستم عامل ها را می توان به عنوان برنامه هایی با ماهیت خاص تعریف کرد. مثلا می‌توانیم سطح دسترسی کاربران را برای کار با نرم افزارها و سخت افزارها محدود کرده و هرکدام را دسته بندی و طبقه بندی کنیم. در نتیجه باید گفت که هر کدام از انواع سیستم عامل به عنوان یک رابط رسمی بین کاربر و اجزای سخت افزار کامپیوتر عمل می کند که از هر نظر قابل برنامه ریزی است. البته سیستم عامل ویندوز یک پلتفرم متن باز نیست و مانند اندروید قابلیت توسعه ندارد.
سیستم عامل ها به دلایل مختلفی متفاوت هستند. آنها از نظر روش کار، نمایشگر، اجزاء و هدف استفاده از آنها متفاوت هستند و همچنین با توجه به مدرن بودن دستگاه مورد استفاده متفاوت هستند، اما برجسته ترین ویژگی که یک سیستم را از سیستم دیگر متمایز می کند رابط کاربری (GUI) است. این رابط ها به کاربر این امکان را می دهند که از ماوس برای جهت دهی، کاربا منوهای مختلف و نمایش همه چیز روی نمایشگر اعم از گرافیکی یا متنی و … استفاده کند .
هر سیستم عاملی از نظر شکل، ظاهر و نحوه استفاده رابط کاربری متفاوتی دارد. انواع سیستم عامل های کامپیوتری زیادی وجود دارد، اما سه برنامه وجود دارد که محبوب ترین آنها در میان برنامه های دیگر هستند: مایکروسافت ویندوز، macOS و لینوکس. سیستم عامل ها در طول زمان شاهد پیشرفت های بزرگی بوده اند و سیستم ویندوز بدون شک محبوب ترین سیستم کامپیوتری است، زیرا اکثر کاربران با دستگاه های معمولی خانگی و یا سیستم های پیشرفته در اداره جات ایران معمولا با ویندوز سر و کار دارند.
البته این در حالی است که اندروید و iOS بر سیستم عامل های گوشی تسلط دارند و اندروید به دلیل گسترش بیشتر استفاده از آن در گوشی های تولید شده توسط بسیاری از شرکت ها مرسوم تر است. iOS برای گوشی های اپل استفاده می شود.
DOS
سیستم عامل دیسک DOS اولین سیستم عامل مورد استفاده برای رابط های کامپیوتری است که توسط (IBM) در سال 1981 پس از میلاد تولید شد. کامپیوترها به دلیل گسترش استفاده از کامپیوترهای شخصی و نیاز به سیستم عاملی که مدیریت آن را آسان کند نیاز به سیستم عامل ساده داشتند تا کامپیوتر و استفاده از آن را تسهیل می کند. بنابراین، سیستم DOS ظاهر شد که با استفاده از رابط‌های مبتنی بر متن کار می‌کرد که دستورالعمل‌ها و دستورات ساده و متفاوتی را ارائه می‌دهد. این دستورات به صورت حروف و علامت توسط برنامه ارسال و دریافت می‌شدند.
سیستم عامل DOS به ویژه در زمان انتشار آن دارای نسخه های متمایز است. سیستم عامل رایگان DOS به دلیل حجم کم و اندازه کوچک به مدیریت فایل ها با کارایی بالا کمک می کند و برای دانلود فایل ها از هارد دیسک به حافظه اصلی پر سرعت و کارآمد است. از آنجایی که DOS قدیمی و ابتدایی است دارای اشکالات زیادی نیز هست
- امکان انجام وظایف متعددی برای او وجود ندارد.
- از سیستم عملیات خودکار پشتیبانی نمی کند. یعنی هر دستور باید توسط کاربر تایپ شود.
- رم آن بیش از 640 مگابایت نیست و …
پنجره ها ( WINDOWS )
ویندوز به دلیل سادگی و سهولت استفاده یکی از معروف ترین و برجسته ترین سیستم عامل های کامپیوتر است و پرکاربردترین سیستم عامل در سراسر جهان است. اولین نسخه این برنامه در سال 1985 میلادی توسط شرکت مایکروسافت ارائه شد.
ویندوز در ابتدا یک پنل گرافیکی کمکی برای نوشتن دستورات در سیستم DOS بود ولی در سال 1995 اولین سیستم مستقل این شرکت با هدف کنترل کامل سیستم عامل کامپیوتر بدون نیاز به ورود دستی برای هر دستور ظاهر شد. سپس یک افزودنی جدید که قبل از آن هرگز در دسترس نبود به سیستم عامل ها اضافه شد و بازی های دیجیتالی و ویدیویی کامپیوتری پا به عرصه وجود نهادند.
درباره نسخه های مختلف ویندوز
پس از انتشار اولین سیستم عامل مستقل در سال 1995، نسخه های بسیاری از ویندوز در طول سال ها منتشر شد. برجسته ترین این انتشارات به ترتیب زمانی به شرح زیر است: ویندوز 98. ویندوز 2000. ویندوز XP ویندوز 7. ویندوز 8. ویندوز 10و اکنون که ویندوز 11 مدتی است منتشر شده و در دسترس کابران قرار دارد. معمولا و اندکی پس از انتشار نسخه جدید، شرکت مایکروسافت اعلام می کند که از نسخه های قبلیی دیگر پشتیبانی نخواهد کرد.
سیستم ویندوز به طور کامل تمامی رابط ها و نرم افزارهای کامپیوتر را کنترل می کند و استفاده از این سیستم مزایای زیادی دارد. از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سادگی استفاده : فرقی ندارد که یک کاربر کامپیوتر مبتدی باشید یا با سابقه ! ویندوز به سادگی می تواند توسط هر کسی استفاده شود.
- بهره وری بالا : ویندوز می تواند پایگاه های داده، کنفرانس ها و ارائه ها، تولید و تبادل فایل ها و وظایف دیگر را به خوبی تولید و اداره کند.
- با جرعت می توان گفت شما می توانید بهترین سیستم عامل بازی و برنامه ها را به صورت خودکار به روز کنید.
- پشتیبانی عالی ( نسخه های خریداری شده ) برای هر مشکلی که کاربر توسط سازنده مایکروسافت با آن مواجه می شود.
لینوکس (LINUX)
سیستم عامل لینوکس (LINUX) یکی از پرطرفدارترین و پرکاربردترین سیستم عامل ها در بین افراد حرفه خصوصا برای افراد برنامه نویس و توسعه دهنده است . لینوکس در ظاهر شبیه به نحوه عملکرد ویندوز است اما در اصل لینوکس یک سیستم باز است، به این معنا که به کاربران اجازه می‌دهد تا به تمام سخت‌افزارهای رایانه و برنامه‌های کاربردی سیستم برای پیاده‌سازی و اصلاح فرآیند دسترسی داشته باشند
چیزی که Linux را متمایز می‌کند این است که هیچ شرکتی مسئول توسعه آن نیست، بلکه به توسعه مشترک بین شرکت‌ها بستگی دارد. سیستم لینوکس (LINUX) دارای ویژگی های بسیاری از جمله موارد زیر است:
- متعارف و نصب آسان
- متن باز؛ یعنی بر خلاف ویندوز به راحتی می توان سیستم را تغییر داد.
- هک کردن و انتقال ویروس به آن دشوار است.
- این سیستم به طور خاص در بسیاری از وظایف استفاده می شود.
سایر ویژگی های قابل توجه لینوکس
- به عنوان کاربر حرفه ای لینوکس می توانید کامپیوترهای دیگر را عیب یابی کنید و سعی کنید آنها را تعمیر کنید.
- ساخت و میزبانی وب سایت.
- ایجاد سرورهای شبکه با هزینه کم و مقرون به صرفه
مک
سیستم عامل مک (Mac OS) یک سیستم قدیمی است که در سال 1984 میلادی توسط شرکت آمریکایی مک عرضه شد و بر خلاف سیستم های دیگر از همان ابتدا بر اساس ایده آل های یک سیستم گرافیکی بود که استیو جابز نیز در سخنرانی معروف دانشگاه درباره زیبایی فونت ها و … که برای طراحی مک به آنها توجه شده صحبت نموده است. مک پس از خرید این سیستم توسط (Apple) Inc) این سیستم عامل عمدتاً برای دستگاه های Apple Macintosh در نظر گرفته شده است. مک بوک ها هنگام عرضه به جدیدترین نسخه این سیستم عامل مجهز هستند. برخی از ویژگیهای قابل تووجه مک بوک به شرح زیر است:
- رابط کاربری آن ساده تر از اکثر سیستم عامل های دیگر است.
- یک سیستم عامل یکپارچه که تمامی نیازهای کاربران دستگاه های اپل را پوشش می دهد.
- امنیت عالی و محافظت بالا در برابر نفوذ و ویروس ها.
- بسیاری از برنامه های کاربردی رایگان را همراه با سیستم ارائه می دهد.
اندروید
انواع سیستم عامل اندروید برای اولین بار در سال 2008 توسط گوگل منتشر شد و یکی از محبوب ترین از انواع سیستم عامل ها برای گوشی های هوشمند و تبلت ها می باشد. اندروید مانند لینوکس یک برنامه متن باز و با قابلیت سفارشی سازی است برای همین شرکت های تولید کننده تلفن همراه به توسعه آن علاقه نشان دادند. برنامه های رایگان قابل دانلود توسط کاربر یکی از مهم ترین دلایل انتخاب این سیستم عامل است. سیستم اندروید دارای تعداد زیادی ویژگی است و از برجسته ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توسعه دائمی انواع سیستم عامل اندروید
- برنامه ها ی کاربردی رایگان ، تجاری و توسعه آن برای همه انواع سیستم عامل اندروید
- میتوانید برنامه های کاربردی را از خارج از فروشگاه Google ارائه شده است دانلود کنید.
- قابلیت گسترش حافظه متصل به سیستم.
- دارای بسیاری از برنامه های رسانه کمکی مانند تقویم، آب و هوا، یادداشت و سایر برنامه های کاربردی مفید است
.iOS
iOSبه عنوان یکی از انواع سیستم عامل ویژه موبایلی شناخته می شود که بر روی دستگاه های تلفن همراه، رایانه های رومیزی، لپ تاپ و تبلت های اپل اجرا می شود و با حدود 20 درصد کاربر پس از اولین سیستم اندروید ؛ دومین سیستم عامل بزرگ جهان است. ساختار آن مشابه سیستم‌های مک و اندروید است، اما داده‌های نمایه فقط توسط طراحان سیستم قابل دسترسی و تغییر است.
سیستم معروف iOS دارای ویژگی های بسیاری است:
- رابط سیستم برای استفاده آسان است.
- فروشگاه سیستم ( app store ) بیش از 1.8 میلیون برنامه دارد.
- سیستم عامل ایمن و پایدار برای دستگاه هایی که این سیستم را کار می کنند.
- سیستم چند زبانه؛ یعنی با انتخاب هر زبان معروفی از بین زبان های دنیا قابل دانلود است.
هایکو
سیستم عامل هایکو یکی از سیستم های متن باز مدرن است که از سیستم عامل NewOS استفاده می کند و در سال 2001 با نام (OpenBeOS) شروع به کار کرد. این سیستم دارای چندین مزیت است که به شرح زیر لیست می کنیم:
- منبع باز و رایگان و آسان و سریع برای استفاده
- یک سیستم عامل قدرتمند که به سختی غیرفعال و از کار افتاده می شود.
سیستم عامل کروم
سیستم عامل کروم در واقع نوعی از انواع سیستم عامل تخصصی است زیرا فقط به سیستم کروم و برنامه های کاربردی متکی است و برنامه نویسی آن به ویژگی های هسته های لینوکس بستگی دارد. سیستم عامل کروم اولین بار در 15 ژوئن 2011 توسط جنتو لینوکس منتشر شد و توسط گوگل توسعه داده شد. این سیستم به طور خاص برای ChromeBooks ساخته شده و انواع سیستم عامل آن توسعه یافته است اما می توان از آن در رایانه های دیگر نیز از آن استفاده کرد. سیستم عامل کروم دارای ویژگی های بسیاری است که به شرح زیر است:
- سیستم عامل بسیار قدرتمند با هسته رایگان.
- فضای ذخیره سازی ابری رایگان حدود 100 گیگابایت.
- پشتیبانی از برنامه های اندروید
MENUET
سیستم عامل MENUET یکی از کم حجم ترین در دنیای سیستم عامل هاست و تنها حدود 1.44 مگابایت فضای ذخیره سازی نیاز دارد و یک سیستم عامل ساده است که توسط زبان اسمبلی برنامه نویس (Ville Turjanmaa) برنامه ریزی شده است. MENUET برای هر دستگاهی و با سیستم عامل دیگری قابل دانلود و استفاده است اما آنرا را نمی توان تغییر داد. کد منبع برای عموم بسته است و هنوز در حال توسعه است.
سیستم (eComStation)
سیستم eComStation گمنام ترین از انواع سیستم عامل ها است که توسط مایکروسافت و IBM ایجاد شد. پس از اینکه مایکروسافت این سیستم را کنار گذاشت، IBM آن را توسعه داد. اما این سیستم دارای چندین نکته منفی برای رایانه است که آن را به یکی از کم محبوب ترین از انواع سیستم عامل ها تبدیل می کند. شاید بتوان گفت بد ترین نقاط ضعف این نسخه از انواع سیستم عامل غیر رایگان این است که سیستم بسیار کند است و مقدار زیادی از حافظه دستگاه را مصرف می کند.
