راهنمای انتخاب حافظه رایانه در 2 نوع موقت و دائم برای همه!

انواع مختلف حافظه رایانه جزیی از واحد محاسباتی و کمک پردازشی و بخش الزامی از ” قطعات اصلی سخت افزار ” برای پیاده سازی سیستم های کامپیوتری هستند. بدون وجود حافظه رسما کامپیوتری وجود نخواهد داشت! حافظه‌ در آنچه که به کامپیوتر مربوط هست در دو دسته انواع حافظه فقط خواندنی و حافظه قابل خواندن و نوشتن دسته بندی می شود.

انواع این حافظه ها اطلاعات را به طور موقت ، به طور دائمی و یا ترکیبی از این دو حالت ذخیره کرده و یا نقل و انتقال می دهند.
انواع حافظه رایانه از نظر کاربرد ، نحوه ذخیره سازی ، میزان ظرفیت حافظه ، سرعت ذخیره و انتقال حافظه ، تکنولوژی ساخت ، فرم فاکتور و بسیاری از ویژگی های دیگر باهم مشابه و یا متفاوت هستند.

وقتی می گوییم حافظه رایانه مثل این است که بگوئیم وسیله نقلیه و ما از یک موضوع کلی صحبت می کنیم. همانگونه که هواپیما و خودرو اتومبیل سواری و یا قایق موتوری انوع وسیله نقلیه می باشند ولی بسیار متفاوت هستند؛ انواع حافظه دسترسی تصادفی ( RAM ) و حافظه ذخیره سازی ( HDD – SSD ) نیز نوعی از حافظه هستند ولی کاملا متفاوت ! درباره مدلها و کاربردهای انواع حافظه رایانه توضیحات کاربردی به شما ارائه می دهم.

حافظه رایانه شامل : حافظه رم ( RAM ) هارد دیسک مغناطیسی ( HDD ) حافظه اس اس دی ( SSD ) حافظه ( BIOS CMOS ) برای ما مدنظر است و منظور از حافظه برای تمام رایانه های قابل حمل مانند لپ تاپ و یا دسکتاپ و رومیزی است.
در این مقاله در مورد کلیات حافظه رایانه ، انواع حافظه رایانه ، شرایط خرید ، نحوه تعویض یا ارتقاء ، قیمت و موارد فنی صحبت می‌کنیم! اینجا پر از نکات مهمی هست که میتواندبه عنوان یک راهنمای خرید خوب برای انتخاب شما موثر باشد. دیجیباران را دنبال کنید.

کاربرد انواع حافظه رایانه چیست ؟

کاربرد حافظه همانگونه که از نامش پیداست ؛ برای ” ذخیره داده و دیتا “ مورد استفاده است. فرایند ذخیره سازی و تبادل یا نقل و انتقال اطلاعات با دو حالت یا به دو منظور انجام می‌شود :

ذخیره و انتقال در حالت موقت : به منظور کمک پردازش = مانند حافظه دسترسی تصادفی RAM
ذخیره و انتقال در حالت دائمی : برای ذخیره سازی فایل ها = مثل انواع هارد دیسک – اس اس دی HDD ( SSD ) Flash Memory

انواع حافظه دسترسی تصادفی ( رم – RAM ) حافظه موقت :

برای ذخیره موقتی و تبادل اطلاعات با سرعت بسیار بالا در نظر گرفته شده است. این حافظه به عنوان دستیار پردازنده یا همان CPU از اهمیت خاصی برخوردار هست. اگرچه سرعت مبنای انتخاب رم است اما ظرفیت حافظه آن نیز اهمیت دارد. انتخاب و جایگزینی رم ( مناسب ) بر اساس توانایی CPU در نظر گرفته می شود این یعنی باید در نظر گرفت CPU سیستم تا چه ظرفیتی به حافظه رم نیاز دارد.

حافظه رم یک واحد قبل از پردازشگرها هستند و کمک می کنند که سرعت پائین سایر قطعات ( نسبت به پردازنده ها ) را جبران کنند. حافظه رم اطلاعات و فایل های درحال اجرای سیستم را در خود ذخیره کرده و به سرعت انتقال می دهد. اطلاعات رم درواقع پالس های الکتریکی هستند که با قطع جریان برق از بین می روند.

حافظه های ذخیره سازی ( HDD , SSD ) حافظه دائمی :

هر سیستم عامل ، نرم افزار و یا بازی رایانه شامل حجم عظیمی از دیتا است که امروزه از چند مگابایت شروع شده و تا چندین گیگابایت افزایش یافته است که می توانید به وسیله انواع حافظه رایانه که با قطع جریان برق تخلیه نمی شوند آنها را ذخیره کنید.

این حافظه ها صرفا به خاطر اینکه با قطع جریان برق تخلیه نمی شوند به عنوان دائمی شناخته شده است که بازهم انواع و کاربردهای مختلفی دارد:

رایج ترین آنها انواع حافظه مغناطیسی یا هارد دیسک است که کاربرد عمومی دارد.
نوع جدیدتر حافظه انواع دیسک جامد ” حافظه اس اس دی ” است.
نوارهای مغناطیسی برای ذخیره انبوه داده برای سالیان متوالی ساخته شده است.

انواع هارد دیسک مغناطیسی – HDD :

از هارد دیسک مغناطیسی ( HDD ) برای ذخیره دائمی اطلاعات استفاده می شود. همانطور که قبلا گفتیم منظور از موقت و دائم این است که حافظه RAM با قطع جریان برق سیستم، تخلیه می شود ولی هارد دیسک اینطوری نیست. کاربرد هارد دیسک بر پایه ذخیره داده به کمک مغناطیس هست و اگر جریان مستقیم برق قطع باشد، اطلاعات آن پاک نخواهد شد و برای نگهداری اطلاعات حتی برای سالیان متوالی کاربرد دارد.

هارد دیسک مغناطیسی با ظرفیت های بالا برای عموم کاربرد دارد. مثلا 1 الی 10 ترابایت دیتا را میتوان در آن ذخیره کرد. هارد دیسک نسبت به سایر حافظه های جدید تر مانند انواع SSD ه ارزان تر است اما در برابر آسیب فیزیکی حساس و آسیب پذیر می باشد و تکان خوردن ( در حین کار ) به سطح دیسک و سوزن هارد صدمه می رساند. هارد دیسک نسبت به حافظه اس اس دی سرعت کمتری دارد

انواع حافظه اس اس دی SSD :

حافظه اس اس دی از بلوک های NAND برای ذخیره سازی داده ها استفاده می کند. اس اس دی ( بر خلاف هارد دیسک مغناطیسی ) قطعه متحرک و مکانیکی ندارد و برای حمل و نقل مناسب است. حافظه اس اس دی اکسترنال نسبت به هارد دیسک اکسترنال قیمت خیلی بالائی دارد.

ساز و کار خواندن و نوشت دیتا در حافظه اس اس دی بر مبنای دسترسی تصادفی است. این یعنی هنگامی که دیتا روی آن خوانده یا نوشته می شود سیستم به دریف های بیشتری از دیتا دسترسی دارد و گذرگاه ها به همه داده ها دسترسی وجود دارد و مثل هارد دیسک لازم نیست سیستم که در صف منتظر بماند. این دو باهم تفاوت دارند اما هنگام مقایسه کردن HDD و SSD می توان گفت که اس اس دی در مسابقه سرعت حافظه ها برنده است.

اس اس دی گونه ای طراحی شده که اطلاعات آن در اثر قطع جریان برق از بین نرود و می تواند اطلاعات را برای مدتی بیشتر از 24 ساعت در خودش ذخیره کند. SSD نسبت به HDD سرعت بالاتری دارد برای همین است که سیستم عامل ها – نرم افزارها و بازیهای کامپیوتر که به عملکرد سریع نیاز روی حافظه اس اس دی نصب میشوند.

حافظه دسترسی تصادفی ( RAM ) از نوع حافظه فرار و نوعی سخت افزار کمک پردازشی هست.
حافظه دسترسی تصادفی یعنی : سیستم بطور همزمان به همه بلوک های حافظه دسترسی دارد.
حافظه دسترسی تصادفی ( RAM ) میان سرعت بالای CPU و سرعت ” نسبتا ” پائین هارد دیسک تعامل برقرار می‌کند.

درایو دیسک مغناطیسی ( HDD ) مقرون به صرفه و ماندگار است و برای نگهداری از فایل های حجیم کاربرد دارد.
اطلاعات حافظه مغناطیسی ( HDD ) ماندگاری طولانی مدت دارد اما در برابر آسیب های فیزیکی ، خطر پذیر است.
حافظه اس اس دی ( SSD ) برای ذخیره اطلاعات بطور دائمی طراحی شده و از نظر فیزیکی ، مفید‌تر از HDD است.
برای نصب سیستم عامل از حافظه SSD استفاده می کنیم زیرا ؛ دسترسی آن به اطلاعات به صورت تصادفی است.

حافظه بایوس جزء حافظه‌های : فقط خواندنی و یا قابل خواندن و نوشتن است که اطلاعات خاصی را نگهداری می کند.
معمولا کاربر رایانه ” در حالت عادی ” با اطلاعات حافظه بایویس سر‌و کار ندارد و فقط تنظیمات را تغییر می دهد.

انواع حافظه رایانه ویژگی های مختلفی دارد که هنگام خرید به آن توجه می کنیم . برخی از این ویژگی ها برای عملکرد حافظه تاثیر گذار است. مهم ترین نکات انتخاب حافظه شامل: فرم فاکتور – ظرفیت حافظه – سرعت نقل و انتقال دیتا است. اثر گذاری هر کدام از ویژگیهای حافظه بر منبای کاربرد آن است. اینکه در مورد کدام نوع حافظه و با چه کاربردی صحبت می کنیم ، می تواند فاکتورهای مهم انتخاب را تغییر دهد. اما مسئله ظرفیت حافظه برای همه حافظه های موقت و دائم مهم است.

درباره ظرفیت انواع حافظه رایانه برای ذخیره دائم ( HDD – SSD )

هنگام خرید حافظه ذخیره ابتدا این دو مورد را مدنظر قرار دهید زیرا دو پارامتر اساسی سرعت و ظرفیت برای خرید حافظه رایانه به عنوان فاکتور های مهم خرید تلقی می شود اما کیفیت و ایمنی نیز برای انتخاب کالا بسیار مهم و تاثیر گذار هست.

برای ذخیره سازی اطلاعات به طور دائم : اول ظرفیت سپس سرعت
برای نصب سیستم عامل ، بازی و نرم افزار : اول سرعت و سپس ظرفیت

فرض کنید شما قصد خرید هارد دیسک با فضای ذخیره سازی 10 ترابایت را داشته باشید. برای ذخیره کردن فایل ها و پروژه کاری خودتان به دنبال هارد دیسک مناسب هستید. اینجا ایمنی و ماندگاری اطلاعات است که به عنوان مهم ترین فاکتور انتخاب و خرید هارد دیسک مورد توجه قرار میگیرد و اورجینال بودن ، کیفیت قطعات – ماندگاری و ضمانت تعویض یا گارانتی محصول نسبت به هر چیز دیگری ارجحیت دارد.

برای نصب و اجزای بازیها بهتر است از اس اس دی استفاده کنیم اما حافظه اس اس دی برای ذخیره آرشیو به مدت طولانی مناسب نیست! قیمت بالای اس اس دی و اینکه اگر مدت زیادی به برق وصل نباشد دیتا از بین میرود ، نهایتا SSD را از عنوان کاندیداتوری قهرمان ذخیره سازی آرشیو دور می کند.

برای انتخاب رم باید به ویژگی های مادربرد دستگاه توجه کنید و برای انتخاب هارد باید به نوع اتصال به مادربرد و فرم فاکتور دستگاهی که قصد خرید هارد برای آن را دارید توجه کنید. مثلا فرم فاکتور لپ تاپ 2.5 اینچ است و فرم فاکتور کیس کامپیوتر 3.5 اینچ. هارد 2.5 اینچ را می توانید داخل جعبه کیس ( کامپیوتر دستکتاپ ) نیز نصب کنید

جایگزینی حافظه رایانه بر مبنای ظرفیت : تعویض به علاوه ارتقا

وقتی که تصمیم می گیریم در مورد حافظه رایانه ، کاری مثل تعویض انجام دهیم آنگاه یکی از مهم ترین معیارهای انتخاب درایو حافظه ( HDD – SSD – RAM ) مربوط به ظرفیت است. برای همین ؛ مساله تعویض + ارتقاء ، موضوع بسیار مهمی است. برای ارتقای ظرفیت حافظه SSD یا HDD معمولا دست شما باز است اما ( حافظه دسترسی تصادفی – RAM ) فرق دارد چون رم باتوجه به ساختار رایانه ممکن است قابل ارتقاء نباشد. مثلا در برخی از مدلها بلوک رم روی مادربرد لپ تاپ نصب شده است؛ یا اینکه ممکن است CPU به آن حجم اضافه تر از فضای رم که برای افزایش در نظر گرفته اید، نیاز نداشته باشد.

1- افزایش ظرفیت هارد دیسک

مساله افزایش حجم ذخیره سازی ( توسط هارد دیسک ) تقریبا به قطعه دیگر ، وابستگی ندارد ( شاید لازم باشد بایوس به عنوان قطعه کنترل کننده – بررسی کننده سخت افزار آپدیت شود ) اما چیز خاصی بجز در نظر گرفتن ابعاد فیزیکی هارد ( 2.5 اینچ و 3.5 اینچ مرسوم ) و همخوانی آن با نوع و مدل فرمی سخت افزار رایانه وجود ندارد.

شما می توانید در حین جایگزینی هارد درایو ، آنرا با یک نمونه ( SSD – HDD ) دارای ظرفیت بیشتر از هارد قبلی ، جایگزین کنید. مثلا اگر هارد قبلی کامپیوتر یا لپ تاپ شما : هارد سیگیت 500 گیگابایتی بوده است ، اکنون بهتره هارد دیسک 1 ترابایتی را جایگزین آن کنید.

هارد دیسک مغناطیسی برای ذخیره انبود داده ( آرشیو فیلم و عکس ) مقرون به صرفه هست.
حافظه اس اس دی سرعت عملیاتی بالایی داره و برای نصب ویندوز و برنامه عالی هست.
حافظه اس اس دی + هارد دیسک مغناطیسی = سیستم پرسرعت و دارای حافظه مناسب.

2- افزایش ظرفیت حافظه رم

برای ارتقای رم لپ تاپ و کامپیوتر معمولا دست شما باز است تا بتوانید ظرفیتی بیشتر از رم قبلی را انتخاب کنید. سازندگان لپ تاپ و یا افرادی که کیس کامپیوتر را اسمبل می کنند ، معمولا حد متوسط را درنظر میگیرند تا کاربر بتواند سیستم را ارتقاء داده و از خدمات پس از فروش ، راضی باشد.

برای انتخاب ظرفیت حافظه رم به توان ( فرکانس کاری ) پردازنده توجه کنید.
اگر گرافیک شما این امکان را دارد ؛ مقداری از حافظه رم را برای استفاده گرافیک در نظر بگیرید.
اگر سیستم برای کاربر نرم افزار های گرافیکی مانند : فتوشاپ استفاده می شود ، به ظرفیت حافظه رم بیشتری نیاز دارد.
نکته اول : همخوانی تکنولوژی و مدل رم با اسلات یا همان درگاه اتصال رم
نکته دوم بهتر است فرکانس کاری CPU ، امکان اشتراک گذاری ظرفیت با GPU یا کارت گرافیکی
انتظارات و نیاز کاربر را در نظر بگیرید.
ظرفیت حافظه ها روبه افزایش و حجم و ابعاد ” فرم فاکتور ” آنها رو به کاهش است.
حافظه رم و هارد دیسک به دلایل مختلفی مانند : آسیب و یا بروز رسانی نرم افزار‌ها ، تعویض می شوند.
افزایش ظرفیت رم با توجه به نیاز و قدرت CPU می‌تواند به کارائی سیستم شما سرعت بخشد.
اگر هارد دیسک شما آسیب دیده باشد معمولا می توانید آنرا با یک نسخه دارای ظرفیت بیشتر ، جایگزین کنید.

پرکاربردترین واحد های ذخیره داده : مگابایت – گیگابایت و ترابایت است.

مسئله سرعت در انواع حافظه رایانه

در مورد سرعت انواع حافظه رایانه می توان گفت که هرچه سرعت افزایش می یابد قیمت خرید حافظه نیز افزایش پیدا میکند. مسئله سرعت حافظه رایانه برای رم ( RAM ) از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که برای نصب آن از یک جفت رم استفاده می شود. مثلا اگر حداکثر رم قابل استفاده برای یک کامپیوتر ، معادل 64 گیگابایت باشد معمولا از دو عدد رم 32 گیگابایتی و یا 4 عدد رم 8 گیگابایتی استفاده می کنند تا با افزایش تعداد گذرگاه های در حال استفاده بتوانید حد اکثر بهره وری را تجربه نمایید.

برای حافظه های ذخیره سازی همانطور که می دانید به میزان ظرفیت توجه خاصی می شود. مثلا هارد دیسک مغناطیسی با ظرفیت بالاتر و قیمت کمتر از ” اس اس دی ” برای آرشیو کردن اطلاعات استفاده می شود و حافظه اس اس دی با ظرفیت کمتر و سرعت بالاتر برای نصب سیستم عامل و برنامه ها کاربرد دارد.

قبلا حافظه های SSD را با هارد دیسک 2.5 اینچی جایگزین میکردند اما امروزه مادربردهایی که مجهز به اسلات نصب SSD هستند بیشتر رواج یافته اند.

سرعت هارد دیسک – HDD :

اگر شما قصد تعویض هارد مغناطیسی را داشته باشید ؛ باید در کنار مساله ظرفیت ، حتما به سرعت درایو دقت کنید. سرعت چرخش دیسک هارد ( HDD ) که با RPM محاسبه می شود بر روی مدت زمان خواندن – نوشتن دیتا تاثیر بسزایی دارد. شما در ذخیره سازی انبود با حجم چند گیگابایت یا چندین ترابایت ( اطلاعات ) سر و کار دارید آنگاه تفاوت هارد RPM 7000 با RPM 15000 به وضوح مشخص می شود.

کسانی که برای پلات بندی چیا ، هارد میخرند باید به سرعت نقل و انتقال و عمر مفید آن یا موضوعات دیگری مانند : مقاومت سطح دیسک دقت کنند. البته میزان یا ظرفیت فضای ذخیره سازی نیز اهمیت دارد اما هارد دیسک حجیم با سرعت پائین ، برای این مشتریان فایده ای ندارد.

سرعت حافظه اس اس دی SSD :

حافظه SSD حداقل 5 برابر سریع تر از هر نوع هارد مغناطیسی ( HDD ) عمل می کند و برای نصب سیستم عامل ( ویندوز – مک ) و نرم افزارهایی مانند : فتوشاپ ، بسیار ایده آل است. حافظه SSD نوع SATA می‌تواند جایگزین هارد دیسک شود و یا به عنوان هارد دوم نصب شود. البته برای نصب اس اس دی M2 روی مادربرد درگاه مجزا در نظر گرفته شده است .

سرعت حافظه دسترسی تصادفی – RAM :

حافظه RAM به خودی خود نسبت به HDD و SSD سرعت بالاتری دارد اما انتخاب رم های دوکاناله می تواند ایده آل باشد. مثلا اگر قصد تهیه رم 16 گیگابایت داشته باشید ؛ دو عدد رم ( دوکاناله ) 8 گیگابایت عملکرد بهتری نسبت به یک عدد رم 16 گیگابایتی دارد. خیلی وقت ها یک ارتقای ک و چک می تواند گزینه بهتری در مقابل خرید لپ تاپ جدید به حساب بیاید.

نصب رم با توجه به تکنولوژی Dual-Chanel میتونه مزیت هایی برای شما داشته باشه که در حالت تک کاناله در اختیار ندارید! به طوری که یک رم 4 گیگابایتی فقط یک کانال 64 بیتی در اختیار داره ولی 2 عدد رم 2 گیگابایتی + فناوری Dual Chanel یعنی = 4 گیگابایت رم با کانال 128 بیت !

فایل های ویندوز و نرم افزار ها سبک هستند ، یعنی هرکدام از آنها به تنهایی از چند مگابایت فراتر نمی روند اما تعداد فایل هایی که بطور همزمان باید در دسترس باشند زیاد است. یکی از دلایل مناسب بودن SSD برای نصب ویندوز این است که : سیستم به همه بلوک ها و تمام دیتا دسترسی دارد. اما در HDD قضیه فرق دارد! شما با یک بازوی متحرک مجهز به هد خواندن و نوشتن سر و کار دارد و البته دیتا در سراسر سطح دیسک ، به طور غیر متمرکز و پراکنده نوشته می شود. با مشاهده ویدیوی زیر ، شما متوجه پراکندگی دیتا روی سطح هارد دیسک می شوید.